Apa
itu penyakit strok?
Strok ialah sejenis penyakit yang menyerang apabila bekalan
darah yang disalurkan kepada otak terganggu atau berkurangan. Tisu otak yang
kekurangan oksigen dan nutrien pula akan menyebabkan sel-sel otak mati, dan
seterusnya mengakibatkan kegagalan otak untuk berfungsi.
Jenis-Jenis
Strok
Terdapat 2 jenis strok
utama di Malaysia iaitu strok iskemia dan strok berdarah di mana 66.7% pesakit
strok didapati menghidap strok iskemia manakala 33.3% daripada mereka mengalami
strok berdarah. Sesetengah individu juga berpotensi untuk
mengalami serangan iskemia tansien (TIA).
Strok Iskemia
Strok iskemia berlaku
apabila saluran darah tersumbat dan seterusnya mengehadkan aliran darah ke otak.
Strok jenis ini merupakan strok yang paling banyak direkodkan di Malaysia, iaitu pada
kadar 80%. Strok iskemia adalah jenis strok yang paling biasa, menyumbang 80%
daripada semua kes strok di Malaysia.
Masalah saluran darah
tersumbat selalunya disebabkan oleh embolisme ataupun trombosis. Embolisme
terjadi apabila gumpalan darah beku bergerak melalui aliran darah dan tersimpan
di dalam saluran darah di bahagian otak.Trombosis pula berlaku akibat deposit
lemak yang menyebabkan saluran darah di dalam otak menjadi sempit dan
tersumbat.
Strok
Berdarah
Satu per tiga
kes strok di Malaysia adalah berpunca daripada strok berdarah. Strok
ini terjadi apabila terdapat keboccoran saluran darah di dalam otak yang
mengakibatkan pendarahan otak.
Kebocoran saluran darah
ini lazimnya berpunca daripada kecuaian dalam mengurus tekanan darah tinggi,
trauma, penggunaan penipis darah/antikoagulan yang berlebihan, benjolan pada
titik lemah disepanjang salur darah (aneurisme), deposit protein disepanjang
dinding salur darah yang menyebabkan terbentuknya titik lemah (cerebral amyloid
angiopathy) serta strok iskemia yang manyebabkan strok berdarah.
Serangan Iskemia Transien
Pesakit yang terkena
serangan iskemia transien ataupun strok ringan biasanya mengalami serangan
strok yang menyeluruh dalam tempoh masa yang singkat. Ada yang tidak kurang
daripada 5 minit.
Sama seperti strok
iskemia, serangan iskemia transien ini berpunca daripada pengurangan aliran
darah ke otak disebabkan saluran yang tersumbat. Walaupun iskemia transien
tidak mempunyai kesan jangka panjang kepada tubuh badan, ia boleh silihat
sebagai petanda yang menunjukkan seseorang itu mempunyai arteri yang sempit
ataupun separa tersumbat. Hal ini meningkatkan lagi risiko untuk individu
berkenaan diserang strok di masa hadapan. Sekiranya anda mengalami gejala
strok, anda hendaklah mendapatkan rawatan kecemasan walaupun gejala yang
dialami sudah semakin reda. Hal ini tidak boleh dipandang enteng kerana adalah agak
sukar untuk membezakan iskemia transien dengan strok jenis lain hanya
berdasarkan gejala.
Tanda-tanda Strok
Jenis strok yang pelbagai
serta kondisi otak yang terjejas pada bahagian yang berlainan boleh menimbulkan
gejala yang berbeza. Cara termudah bagi mengingat gejala-gejala ini adalah
melalui akronim “BE FAST” yang secara tidak langsung turut menekankan
kepentingan bertindak dengan segera apabila strok mula menyerang.
Balance (Keseimbangan):
Individu yang terkena selaulnya merasa pening dan boleh juga terjatuh kerana
hilang koordinasi.
Eyes (Mata):
Strok juga boleh menyebabkan penglihatan menjadi kabur ataupun gelap. Ada juga
kes di mana individu terkena strok mengalami masalah melihat menggunakan
sebelah mahupun kedua-dua belah mata.
Face (Muka): Strok
juga boleh menyebabkan muka menjadi kebas, kebiasaannya hanya pada separuh
bahagian muka yang boleh mengakibatkan muka seakan jatuh pada sebelah bahagian
(facial drooping).
Arm (Lengan):
Hilang keupayaan untuk mengangkat sebelah lengan ataupun kondisi yang
menyebabkan sebelah lengan jatuh juga merupakan salah satu tanda strok.
Speech (Percakapan):
Individu yang terkena strok juga boleh menjadi kebingungan, sukar untuk
bercakap dan memahami percakapan orang lain serta bercakap secara tidak jelas.
Time (Masa):
Masa merupakan aspek paling penting untuk merawat strok. Hal ini demikian
kerana setiap minit yang dibazirkan akan menyebabkan satu persatu sel otak
mati. Hubungi 999 dengan segera sekiranya anda mengalami gejala-gejala di atas.
Gejala strok yang lain
termasuklah pening kepala yang melampau secara tiba-tiba, muntah-muntah serta
keletihan. Kenali tanda-tanda awal strok dan cara-cara membantu mangsa strok
5 Cara Membantu Individu Mengalami Strok
Hubungi
999 Dengan Segera
Setiap saat amat berharga dalam merawat strok. Kemungkinan bagi
sel-sel otak untuk mati adalah tinggi sekiranya setiap minit berlalu tanpa ada
apa-apa tindakan selanjutnya. Sekiranya anda mendapati terdapat individu yang
menunjukkan gejala-gejala strok, anda disarankan menghubungi talian 999 secepat
mungkin dan anda tidak perlu membawa pesakit ke unit Kemalangan dan Kecemasan
sendiri.
Menghubungi 999 bukan sahaja mempercepat urusan perjalanan
pesakit ke hospital, malahan paramedik yang terlatih juga boleh mengenalpasti
gejala strok yang perlu ditangani terlebih dahulu semasa dalam perjalanan. Unit
kecemasan juga akan diberitahu untuk bersiap sedia dengan tindakan selanjutnya
bagi merawat pesakit dengan segera sejurus sahaja pesakit tiba di hospital.
Selain itu, paramedik terlatih juga boleh menyarankan rawatan di hospital khas strok yang lebih efisien dalam merawat
strok dan mampu menyediakan bekalan darah
dengan pantas. yang bersedia strok.
Catatkan Waktu Gejala Bermula
Rawatan yang efektif bagi serangan strok mampu menghentikan
gejala daripada berlarutan. Namun begitu, rawatan tersebut hendaklah diberikan
dalam tempoh 6 jam daripada waktu gejala bermula.
Oleh itu, mendapatkan waktu bermulanya gejala sangat membantu
untuk memastikan rawatan yang berkesan dapat diberikan kepada pesakit.
Memberikan Bantuan Pernafasan (CPR) Sekiranya Perlu
Terdapat juga kebarangkalian bagi individu yang terkena strok
untuk tidak sedarkan sewaktu serangan berlaku. Sekiranya individu tersebut
tidak sedarkan diri, periksa nadi dan pernafasannya. Sekiranya nadi tidak
berdenyut, anda disarankan memberikan bantuan pernafasan Resusitasi
Kardiopulmonari (CPR) kepada mangsa dengan segera.
Elakkan Memberi Makan dan Minum
Elakkan memberi makanan dan minuman kepada individu yang disyaki
terkena strok. Strok bukan sahaja boleh menyebabkan kelemahan otot malahan juga
kelumpuhan. Hal ini boleh menyebabkan pesakit tercekik sekiranya diberi makan
ataupun minum.
Jangan Berikan Sebarang Ubat
Rawatan yang diberikan kepada pesakit adalah berbeza bergantung
kepada jenis strok yang menyerang. Contohnya, penipis darah aspirin digunakan
untuk merawat strok iskemia tetapi ianya akan mendatangkan kesan buruk kepada
pesakit yang diserang strok berdarah.
Oleh itu, adalah lebih baik untuk tidak memberikan ubat
sebarangan kepada pesakit terutamanya apabila jenis strok yang menyerang sukar
untuk ditentukan. Memberikan ubat yang tidak spetutnya hanya akan memburukkan
lagi keadaan erta membahayakan nyawa mereka.
Punca-Punca
Strok
Terdapat pelbagai faktor
yang boleh menyebabkan seseorang individu diserang strok. Antaranya termasuklah
faktor yang tidak boleh diubah seperti umur dan sejarah keluarga serta faktor
yang boleh dikawal iaitu faktor gaya hidup.
Umur
Untuk pengetahuan anda,
arteri dalam badan akan menjadi semakin sempit dan keras saban tahun. Oleh itu,
risiko untuk seseorang mendapat strok adalah semakin tinggi apabila
bertambahnya usia.
Sejarah
Keluarga
Sesetengah strok juga
berpunca daripada masalah genetik yang menyebabkan aliran darah ke otak
tersumbat. Sekiranya anda mempunyai ahli keluarga terdekat yang pernah
mengalami strok, risiko untuk anda terkena strok juga adalah tinggi.
Berat
badan
Berat badan berlebihan
juga berpotensi untuk membuatkan seseorang individu menghidap penyakit darah
tinggi, sakit jantung, kolesterol tinggi serta sakit kencing manis tahap 2.
Kesemua penyakit ini berupaya untuk mendatangkan risiko strok kepada
penghidapnya.
Pengambilan
Alkohol Berlebihan
Pengambilan alkohol yang
tidak dikawal boleh meningkatkan tekanan darah serta berpotensi menyebabkan
degupan jantung yang tidak teratur. Hal ini mampu meningkatkan lagi risiko
strok terhadap seseorang individu.
Merokok
Asap rokok, termasuklah
asap rokok yang dihidu oleh individu bukan perokok boleh menyebabkan
pembentukan lemak dalam arteri leher yang berupaya memekatkan darah dan
seterusnya membentuk darah beku. Kandungan nikotin dalam asap rokok pula mampu
meningkatkan tekanan darah dan hal ini boleh mengundang risiko strok kepada
individu yang terdedah kepada asap rokok.